Human centered design – een vogelvlucht aan de hand van het Leesoffensief 
25 augustus 2021

Aan de hand van het Bredebieb Leesoffensief geven we in dit artikel vijf tips voor human centered design.  

Human centered design, ofwel mensgericht ontwerpen, is een methode waarbij de mens centraal staat in het ontwerpen van een oplossing voor de uitdaging waar je voor staat. Het uitgangspunt hierbij is de overtuiging dat juist diegene die met het probleem te maken hebben, de sleutel zijn voor de oplossing van het probleem. De doelgroep die jouw uitdaging betreft, is als enige in staat om zijn eigen behoeften te verwoorden. Bij mensgericht ontwerpen wordt het ontwerp van de oplossing op basis van die behoeften vormgegeven, en bovendien samen met de doelgroep. Dit gaat dus verder dan één gesprek met de doelgroep: onderdeel van mensgericht ontwerpen is om de doelgroep ook te betrekken in het ontwerp van de oplossing van de uitdaging. Op deze manier kan de meest duurzame oplossing gevonden worden, en zo ook de meeste impact worden gecreëerd.  

In verschillende projecten inspireren, stimuleren en begeleiden wij onze klanten in mensgericht ontwerpen. Bijvoorbeeld in het Bredebieb leesoffensief. We weten inmiddels allemaal dat het slecht gesteld is met de leesmotivatie en de leesvaardigheid van Nederlandse jongeren. De deelnemende bibliotheken aan het leesoffensief realiseerden zich dat ze nog nooit aan de jongeren zelf hadden gevraagd hoe dat komt, en wat eraan gedaan zou kunnen worden. Daarom begonnen zij aan het human centered design proces met de volgende uitdaging: hoe kunnen we het leesplezier en de leesvaardigheid van jongeren (12-18jaar) in ons verzorgingsgebied helpen verbeteren?  

Zij stelden de vraag aan jongeren en ontdekten al snel dat jongeren niet lezen omdat het iets is dat moet van school, terwijl de boeken die ze dan moeten lezen hen helemaal niet aanspreken. Veel liever zouden ze zelf een boek mogen kiezen, maar daar dan wel hulp krijgen in het ontdekken welke boeken hen zouden aanspreken. Ook ontdekten de bibliotheken dat jongeren niet graag lezen omdat het geen sociale activiteit is. Ze gaven aan meer te lezen als ze er op de een of andere manier meer over zouden praten met elkaar en echt zouden kunnen ‘deelnemen’ aan een verhaal. Op basis van de antwoorden en ideeën van jongeren om lezer leuker te maken, maken de bibliotheken nu een actieplan leesoffensief voor hun lokale bibliotheek.  

 

Op basis van de ervaring van de bibliotheekmedewerkers die dit onder onze begeleiding hebben uitgevoerd, hebben wij vijf tips voor het doorlopen van een human centered design proces: 

1. Heb geduld in het werven van deelnemers aan je ontwerpproces 

Het werven van voldoende deelnemers is een proces dat een grote tijdinvestering en aardig wat geduld en uithoudingsvermogen vergt. Eén oproep op sociale media of in een nieuwsbericht is vaak niet voldoende. Persoonlijk contact is de sleutel in het werven en betrokken houden van deelnemers, maar dit kost tijd. Overigens hoef je niet altijd zelf al het persoonlijk contact te leggen – maak juist ook gebruik van jouw partners die al dicht bij de doelgroep staan. Zo hebben bibliotheekmedewerkers in het kader van het leesoffensief bijvoorbeeld via jongerenwerkers, docenten en trainers van lokale voetbalteams jongeren kunnen bereiken.  

2. Probeer niet alles van tevoren al vast te leggen 

Mensgericht ontwerpen is per definitie experimenteel en innovatief. Dit betekent ook dat je bij aanvang van het proces nog niet kan vastleggen hoe het zal lopen en wat de uitkomsten zullen zijn. Bij een proces van mensgericht ontwerpen leer je door te doen. Het gaat erom achter je bureau vandaan te komen, mensen in beweging te brengen, uit je comfortzone te stappen en aan de slag te gaan. Het proces is iteratief en vergt daarom flexibiliteit – en ja, dat is soms best spannend. Het proces bestaat uit testen – leren – testen – leren en teruggrijpen op een eerdere test- of leermoment. 

3. Investeer in een fijn team  

‘Sterke teams zijn de motor van mensgericht ontwerpen’, zo stelt ook de handleiding voor Design Thinking. Het is fijn om niet als eenpitter bezig te zijn met een proces als human centered design. Mensgericht ontwerpen werkt het beste in een ontwerpteam, waarbij je samen kan leren, vallen en opstaan. Wij hebben gezien bij het leesoffensief dat je als team niet alleen heel praktisch de taken kan verdelen, maar dat je ook creativiteit bij elkaar naar boven haalt. Als team spoor je elkaar aan door met een goede samenwerking verder te komen dan je in je eentje kan. Je kan hierdoor ook slim gebruik maken van elkaars krachten. Bovendien, als human centered design nieuw is voor jouw organisatie, is het voor de implementatie als werkwijze in de organisatie fijn als er een al een team is dat ermee gewerkt heeft.  

4. Laat faalangst los en laat je niet afremmen door kritiek 

Mensgericht ontwerpen is ook een creatief proces waarbij je met de doelgroep gaat brainstormen en nadenken over oplossingen voor de uitdaging waar je mee bezig bent. Hiervoor is het essentieel om de schoonheid van imperfectie en de dingen die onaf zijn te zien. Alles kan altijd nog beter, maar als je vanaf begin af aan te kritisch bent, ben je niet vrij om samen met je doelgroep tot vernieuwende ideeën te komen.  

5. Laat je verassen! 

Bij mensgericht ontwerpen gaat het om een frisse blik op de wereld en een andere kijk – namelijk de kijk van de doelgroep. Laat je verassen door hoe anders die kijk daadwerkelijk kan zijn dan die van jouzelf, of hoe jij dacht dat de doelgroep dacht. Wees bereid om iets nieuws te leren over je eigen bibliotheek.  Zo hebben de deelnemers van de bibliotheken aan het Bredebieb Leesoffensief bijvoorbeeld ontdekt dat jongeren het belang van lezen best wel inzien, maar dat ze gewoon niet goed weten waar ze moeten beginnen met vinden van een boek dat hen zou aanspreken. Dit is iets waar de bibliotheek vanuit haar functie en expertise haar goed op in kan spelen. Verassend was het voor sommigen wel dat de manier waarop je dit nu doet, blijkbaar de doelgroep nog niet goed bereikt. Zij hebben daarom ook met jongeren het gesprek kunnen aangaan over op welke manier de bibliotheek jongeren wél kan bereiken en helpen.  

 

Ben jij benieuwd geworden naar meer inzichten en ervaringen vanuit het mensgericht werken in het Bredebieb Leesoffensief? Of wil jij met je bibliotheek ook aan de hand van mensgericht ontwerpen tot een Leesoffensief actieplan komen? Dat kan! Neem contact op met Lenna. 

 

Wil je niets missen?

Ook interessant